Рэжысёр Барыс Гуц. Фота з акаунта ў фэйсбуку
— Чаму вы вырашылі ўзяцца за тэму жнівеньскіх падзей у Беларусі?
— Як і многія людзі, 9-га, 10-га, 11-га жніўня мінулага года я сачыў за падзеямі ў Мінску і іншых гарадах Беларусі, і гэта не магло пакінуць мяне абыякавым. Па-першае, я нецярпімы да гвалту, асабліва паліцэйскага, да таго ж я напалову беларус. Я вырашыў, што ў гэтым выпадку, калі немагчыма маўчаць, у маіх сілах зрабіць кіно і расказаць у ім пра пачуцці, адчай і шок, якія зведалі беларусы. Я даўно хацеў зняць фільм адным кадрам, у мяне была фабула сюжэта, але не было матэрыялу — і вось ён, на жаль, здарыўся. Увесь гэты час я не пакідаў ідэю карціны, яна мяне непакоіла, фільм сніўся мне па начах — гэта мая чацвёртая поўнаметражная работа і чатырнаццаты сцэнарый, але такое ў маім жыцці ўпершыню. Заўсёды, калі ўзнікалі перашкоды, мне было прасцей напісаць іншы сцэнарый і пачаць прасоўваць яго. У гэтым выпадку я зразумеў, што тэма мяне не пакідае. Напэўна, гэтае дзікае жаданне расказаць, пракрычаць, выказацца і дазволіла сабраць людзей з розных краін у Эстоніі.
— А якія перашкоды былі ў працы над фільмам?
— Нам не далі здымаць у Расіі, дзе я жыву, прыкрыўшыся паперкамі пра складаную эпідэміялагічную сітуацыю. У кулуарах жа прамым тэкстам казалі, што не трэба рабіць гэта кіно, а бел-чырвона-белы сцяг у ім будзе знакам нечага рэвалюцыйнага і нават экстрэмісцкага.
— Фільм называецца Minsk. Які Мінск у вашай карціне?
— Ціхі, спакойны, дружалюбны горад, у якім ты можаш сустрэцца з сябрамі, разам сесці ў машыну і ў чыстай атмасферы цёплага лета паехаць катацца. І дзе раптам па загадзе нейкіх незразумелых люзей уся цеплыня і ўтульнасць разбураецца выбухамі і стральбой. Зразумела, Мінск тут выступае практычна як хадзячая назва, людзі наверсе робяць усё, каб і горад, і сама краіна па ўсім свеце працягвалі асацыявацца з нечым вар’яцкім, дыктатарскім, бязмежным. Я ўпэўнены, гэтаму прыйдзе канец, але пра гэта трэба гаварыць. Мне хацелася выказацца не толькі пра палітыку і паліцэйскае бязмежжа — фільм таксама пра каханне і тое, як шчасце маладых людзей, якія толькі што ажаніліся і плануюць дзіця, можа быць растаптанае не за месяц, не за гады, а за паўтары гадзіны.
Кадр з фільма
— Прыём здымкі адным кадрам прыйшоўся дарэчы?
— Так, у мяне не было сумневаў, што трэба рабіць менавіта так. Многія сцэны ў фільме рэканструююць апублікаваныя ў тэлеграм-каналах відэа. Калі склаўся сцэнарый, я зразумеў, што гэтую гісторыю трэба расказваць не мантажна, а максімальна набліжана да рэальнасці, каб камера не выключалася і глядач пераўтвараўся ў саўдзельніка падзей. Гэта складаны прыём, але аказалася, што з сучаснымі тэхналогіямі яго можна рэалізаваць дастаткова проста. Зрэшты, да здымак мы рыхтаваліся дзевяць месяцаў — гэта раскошны тэрмін, і ён дазволіў нам зняць кіно літаральна за чатыры здымачныя змены. Мы зрабілі сем дубляў, самае складанае цяпер — выбраць той самы адзін дубль. Прынцыпова не хочацца схаваных мантажных склеек, я забараніў сабе іх выкарыстоўваць.
— На адным з апублікаваных кадраў бачыцца адсылка да Аляксандра Тарайкоўскага. Якія яшчэ адсылкі можна будзе знайсці?
— Хацелася б, каб глядач глядзеў кіно з абсалютна чыстай свядомасцю, не важна, ці пазнае ён нешта альбо не. Гэта ігравы фільм, у ім ёсць месца мастацкаму вымыслу, недзе гратэску, але некаторыя сцэны будуць пазнавальнымі — нават не па канкрэтным увасабленні. Проста гэта сумныя і жорсткія элементы многіх пратэстаў, якія адбываліся ў Мінску, Маскве ці Піцеры. Магу толькі сказаць, што аматарам беларускага футбола будзе цікава ўбачыць некаторыя праявы фанацкіх рухаў.
— У вас шматнацыянальная каманда. Раскажыце пра беларускую частку.
— У нас дастаткова шмат людзей з Беларусі, якія па розных прычынах цяпер жывуць у Таліне. Некаторыя нават прасілі не называць свае імёны ў цітрах, каб пазбегнуць пераследу. Беларуская частка звязаная з акцёрамі, але галоўнае — адным з прадзюсараў з’яўляецца Віталь Шкляраў, які ў мінулым годзе тры месяцы адседзеў на Валадарцы. Ён наш даўні сябар, і пасля вызвалення і пэўнай псіхалагічнай рэабілітацыі праявіў жаданне зняць фільм разам з намі. Ён стаў нашым галоўным кансультантам і, калі можна так сказаць, натхняльнікам, бо ведае пра тыя падзеі як грамадзянін Беларусі, паліттэхнолаг і іх актыўны ўдзельнік — гэта дазваляе фільму не хлусіць.
— Фільм рыхтуецца для фестываляў ці пракату?
— Паколькі тут ёсць доля эксперыменту, гэта ў першую чаргу фестывальны фільм. Мы яшчэ да здымак пачалі весці перамовы: дыстрыб’ютары, сэйлс-агенты, буйныя кінафестывалі, у прыватнасці, Венецыя, Берлін, Каны, праяўляюць да карціны вялікі інтарэс. Зараз мы зробім чарнавую версію і будзем з імі ўсімі працаваць, каб прадставіць фільм максімальна шырока, гучна і ярка. Прэзентацыя праекта запланаваная на кінарынку Канскага кінафестывалю, а прэм’ера, думаю, адбудзецца ўвосень. Я спадзяюся, што адсутнасць мантажу дазволіць нам хутчэй данесці кіно не толькі да фестывальных эстэтаў і кінакрытыкаў, але і да шырокага кола гледачоў. Не ўпэўнены, што Беларусь і Расія ўбачаць яго ў найбліжэйшы час на вялікіх экранах, але інтэрнэт ніхто не адмяняў.
