Ілюстрацыйны здымак.
Раён, дзе мы знаходзімся, — ездзім па вуліцах і выглядваем калі не аўтазакі, то падазроныя бусы з ціхарамі — аб’ядноўвае некалькі дваровых актываў. У мінулую нядзелю дазорную групу сфарміраваў адзін двор, гэтым разам адказнасць на сябе ўзяў іншы — яны плануюць маршрут раённага маршу, фарміруюць патруль і размяркоўваюць пункты, па якіх павінна разысціся частка з прызначаных 15—20 чалавек. Астатнія курсіруюць на аўтамабілях.
Калі ў раён пачнуць сцягвацца сілавікі, пра гэта паведамяць кантактнай асобе з пратэснай калоны, яна — групе актывістаў, а тыя — усёй калоне. Такім чынам, калі на лакацыю, дзе толькі што быў раённы марш, прыедуць аўтазакі, пратэстоўцы ўжо будуць сядзець па дамах. Так адбылося ў мінулую нядзелю: па гэтых вуліцах тады гуляла больш за пяцьсот чалавек, а калі прыехалі бусы з амапаўцамі, пазікі з «аліўкамі» і вадамёт, удзельнікі маршу пераможна адсутнічалі. Сілавікі ў выніку затрымалі некалькі выпадковых людзей.
«Трэці раз збірацца на тым жа месцы і ў той жа час пасля таго, як там пабывалі аўтазакі і вадамёт, бессэнсоўна. Калі ты паляўнічы, табе дастаткова ведаць, дзе і ў які час з’яўляецца твая цэль, каб паставіць пастку, таму хадзіць рознымі шляхамі і ў розны час для нас бяспечней»,
— кажа арганізатар варты і актывіст адной з мясцовых дваровых супольнасцяў, які цяпер едзе за рулём. Гэтым разам было вырашана пачаць марш раней і ў новым пункце: апроч таго, што гэта дае больш бяспекі, такім чынам можна адсунуць увагу сілавікоў ад актыўнасцяў у іншых раёнах.
Час збору быў апублікаваны апоўначы, а месца — раніцай. Патрульная група стварае асобны чат у тэлеграме — ён называецца «Дзённая варта», — праўда, асабліва на яго не разлічвае, таму ўсе важныя паведамленні перадаюцца па тэлефоне. У майго суразмоўцы для такіх выпадкаў — асобны тэлефон і асобная сім-карта, зарэгістраваная на чужое імя. «Мала для гэтага купіць толькі новы тэлефон альбо толькі новую сім-карту. У ідэале яшчэ павінны быць грошы на тое, каб абнаўляць іх штотыдзень». На жарт аб фінансаванні заходнімі лялькаводамі, актывіст адказвае:
«Нават у маім актыве часам узнікаюць падазрэнні наконт гэтага, нават мая мама, калі мне на працы даюць прэмію, чамусьці лічыць, што насамрэч гэтыя грошы я атрымаў з-за мяжы. Але я айцішнік і нядрэнна зарабляю. Я нават прапаноўваў чалавеку з нашага двара кампенсаваць месячны заробак, калі ён пойдзе баставаць, але ён не пайшоў».
Тым не менш, праз тое, што час і месца раённага маршу прызначаны новыя, калона рызыкавала сабраць менш людзей — відаць, праблема недастаткова наладжанай камунікацыі, калі людзі гуртуюцца ў дваровых супольнасцях, але часам ўсё яшчэ кіруюцца інфармацыяй, апублікаванай у папулярных тэлеграм-каналах.
«Так правяраюцца мясцовыя сувязі, якія ў арганізацыі маршаў яшчэ не выбудаваліся канчаткова, але тым не менш здольныя ў любы дзень арганізаваць стыхійную і адносна бяспечную акцыю. Наша сіла ў тым, што мы можам хутка ўсё мяняць, і чым больш людзей сочаць за гэтымі зменамі і адаптуюцца да іх, тым эфектыўней мы дзейнічаем. А сіла таго боку — у планаванні, што займае час, таму мы павінны мяняцца хутчэй, чым ён можа адрэагаваць».
Гэтым разам калона пратэстоўцаў сапраўды налічвае ўжо не пяцьсот, а каля ста чалавек: частка людзей адправілася на «паддазорны» марш, а пэўная колькасць — на звыклы пункт збору. «Крыўдна, што ў тых, хто сабярэцца паводле Нехты, не будзе нікога, каб дапамагчы. Але нават калі ў гэтага будуць наступствы, яны прынамсі зразумеюць, што трэба ў першую чаргу разлічваць на мясцовыя супольнасці. Гэта важна, таму што чым бяспечней праходзіць марш, тым больш гатоўнасці ўдзельнічаць у наступным».
Арганізаваная калона прайшла па запланаваным маршруце, што было зафіксавана на відэа, і разышлася, а ўжо хутка на вуліцах з’явіліся ціхары і сталі курсіраваць бусы — як мяркуюць мясцовыя, для таго, каб нагнаць на патэнцыйных удзельнікаў страху. Тым не менш, ужо хутка ўтварылася другая калона.
Мой суразмоўца кажа, што, нягледзячы на ўсе поспехі, страх часта перамагае: нават падчас паўнавартасных маршаў кожную раніцу нядзелі ва ўсіх буйных чатах пісалі пра вайсковую тэхніку ў горадзе і ачапленні, у выніку чаго менш людзей былі гатовыя да дзеянняў.
«Праз каранавірус і надвор’е на маршах цяпер не так шмат людзей, але гэта не адмяняе магчымасці ладзіць іх у любы дзень. Сабраць пяцьдзясят чалавек — лёгка, да таго ж мы адначасова перамагаем на іншых франтах — эканамічным і ідэалагічным».
На ідэалагічным фронце — праз лістоўкі, налепкі, акцыі ды іншае — якраз выступаюць сфарміраваныя за апошнія месяцы дваровыя супольнасці. «Гэтыя дзвіжухі, калі былі складаныя маршы і масавыя затрыманні, аднаўлялі дух. Заўсёды павінен быць нейкі поспех: ён забяспечвае ўздым настрою і гатоўнасць працягваць. Таму сёння паўстае пытанне ў тым, што мы можам супольна рабіць адназначна паспяхова».
Другі марш раёна паспеў прайсці па вуліцах і ўдала разысціся за дзве хвіліны да з'яўлення сілавікоў.
