Ехаў я на каталіцкую Вербніцу з Вільні ў Мінск, са старой беларускай сталіцы ў новую.
Першы дызель рана ідзе, я выйшаў з гатэля без дзесяці сем. Пакрочыў на вакзал пехам. Транспарт у Літве дарагі, таму чаго б не зэканоміць. Дый адна ўцеха — вясна, муры старой Вільні ў тумане. На Віленскай вуліцы, якая за праспектам Гедыміна, гоман. Моладзь раз’язджаецца з моднага начнога клуба, бумкае ум-ца-ца. Няўжо і мы калісьці так да ранку танцавалі? Нават не верыцца.
«Здрастуйте!» — нехта ляпнуў мяне па плячы.
А, Даніла!
Я пазнаў сына аднаго свайго знаёмага па справах — кіраўніка вялікай беларускай адукацыйнай канторы. Я быў у іх дома нядаўна на вячэры, і гэты юнак мяне, бачыш ты, запомніў. Галаву яму яўна закруціла музыка, ну і алкаголь. З твару ён выглядае старэйшым за свае гады, вусы і бародка прабіліся, хоць плечы вузкія, і таму яго прапусцілі, пашпарта не спыталіся. Хоць яму толькі 16, і піць яму ранавата, дый тусавацца, па-мойму, таксама. Каля яго дзве дзяўчыны, на ўзводзе таксама, хіхікаюць, але яшчэ сарамлівыя, хоць і празмерна нафарбаваныя і апранутыя правакацыйна.
Выпіў, вось ён і запанібрата з нашмат старэйшым. Такі пацан яшчэ, па вялікім рахунку, якому ад аднаго кактэйля галаву можа знесці.
«І ты тут гуляеш, не ў Мінску?» — пытаюся.
Так, мы з бацькамі прыехалі на выхадныя, кажа.
Ну, то шчасліва, мне на вакзал, кажу.
«Да свіданія», — пакланіўся ён, і нягледзячы на хмель, прабіваецца такі ў рухах падлеткавая няёмкасць.
Пайшоў я далей, праз Нямецкую вуліцу да Завальнай.
Каля царквы Усіх Святых ужо стаялі з торбамі ўпрыгожанай вярбы прадаўцы, чакалі першых вернікаў. Якія хочаш «пальмы» — з кветкамі і без. Дзве самыя вялікія торбы — ведаеце такія клетчатыя — разбіраў малады хлопецстаршакласнік. Русы, твар тыповы, як у нас на паўночна-заходняй Беларусі часта сустрэнеш…
Прыехаў я ў Мінск, цягнік цяпер едзе ўсяго дзве з паловай гадзіны. Заехаў на работу.
Дзясяткі людзей стаяць з вербамі і ў нас каля касцёла на Залатой Горцы, яшчэ ад вуліцы Казлова, каб здаля людзі бачылі. Вецер ходзіць пранізлівы, пара градусаў цяпла. А сярод іх і малыя дзяўчаткі, што такім чынам збіраюць грошы на рамонт храма. Купіў я ў іх вярбу. Цаны яны не выстаўлялі, хто колькі дасць. Я даў 20 тысяч.
Той Даніла — бацька з наступнага года пасылае яго вучыцца ў прыватную школу ў Брытанію. Так, ёсць і ў нас у Беларусі такія багатыя людзі. Я ўжо не пытаўся, колькі гэта каштуе, яўна не мала. «Ён мусіць сам усё пакаштаваць, перапробаваць», — тлумачыў мне ягоны бацька на маё пытанне, ці ён не баіцца яго адпускаць, яшчэ такога юнага.
…Хто з іх дасягне большага поспеху ў жыцці, хто мае большыя шанцы? Даніла ці той хлопец з вербамі каля царквы? Яны ж аднагодкі.
Даніла, дзякуючы сваёй брытанскай адукацыі, будзе выдатна ведаць мовы, шмат краін спазнае і ладоў жыцця. Мусіць, нічога не будзе баяцца. Хоць страх, зрэшты, ён не толькі ад беднасці, а найбольш ад фізічнай слабасці і ад розных замарочак бывае.
А той хлопец — спраўны, дужы, а, раз прыехаў з вербамі ў горад, значыць, работы і гандлю не баіцца.
Ці сутыкнуцца яны калі? Ці будуць змагацца за адных дзяўчат? Усё гэта непрадказальна.
Тое, што відавочна, — што і ў нашым грамадстве адбылося, адбілася новае расслаенне на багатых і бедных.
Ніколі ў гісторыі багацце само сабой не было зарукай ані шчасця, ані поспеху. Ні Ламаносаў, ні Купала, ні Стыў Джобс не былі з багатых сямей і не мелі элітарнай адукацыі. Але, гэта так, з элітарнай адукацыяй лягчэй знайсці працу ў прыбытковым бізнэсе, бо ты ведаеш, як весці сябе з такімі самымі багатымі. Плюс мовы, у нашых школах іх слаба даюць, бо няма пагружэння ў асяроддзе.
Ці паслаў бы я свайго сына ў 16 гадоў за свет у прэстыжную школу, калі б, уявім сабе, была такая магчымасць? Не ведаю. Прадаваць вербы — паслаў бы, нават падвёз бы на машыне, калі трэба. А за свет — не ведаю. Трэба думаць.
