А зусім нядаўна яшчэ адзін тып, відавочна бяздомны, папрасіўшы дапіць бутэлечку «Колы» і пачуўшы ў адказ «калі ласка», здзіўлена адказаў невыразнае «дзякуй». І дадаў: «Университет?.."
У выпадках размовы з прадстаўнікамі сферы паслугаў беларускай у адказ не пачуеш, затое зловіш на сабе
Вось так і жыву, прыязджаючы на Бацькаўшчыну і не разумеючы, вораг я, «студзент» або «сектант», як назваў мяне былы аднакласнік. Ён жа скончыў ПТВ і ведае, што «беларускамоўныя» — гэта адгалінаванне пратэстанцкай царквы, ці проста «сектанты».
З іншага боку, вось прыязджаю ў Мінск, заходжу ў кавярню, краму дызайнерскіх рэчаў, кнігарню — і бачу зусім іншае, роднае, звыклае. Павагу. Да культуры, людзей, кніг і мастакоў. Спачуванне «працоўнаму класу», сацыяльным працаўнікам. Адчуваю нянавісць — і гэта важна! — да сексотаў ды іншых з гэтае пясочніцы. Боль за Радзіму, які перамяжоўваецца то з адчаем, то з надзеяй. Я чую людзей, якія ганарацца самі сабою і якім не сорамна перад сабою.
Мова ў такіх месцах — статусны прывілей. За рэчы, зробленыя рукамі беларусаў, выстаўляюцца адпаведныя еўрапейскія цэны, як пашана творчасці. За каву, якую прынясуць са словамі «частуйцеся на здароўе» спытаюць болей, чым проста за «кофе». Але кніга, якая змяшчае дзве беларускія мовы (тарашкевіцу і лацінку), прадаецца за сімвалічную суму, бо гэта духоўны скарб — ён не мае цаны.
Пасля такой Беларусі пачуваешся лепей. Але вось у жыццё ўрываецца гіперрэальнасць.
І тут вельмі цікава, бо новыя мапы ад «Яблыка» й «Нокіі» ведаюць у Беларусі толькі МКАД ды чатыры дарогі, якімі можна даехаць да Украіны й Расіі. Сайты шматлікіх сусветных брэндаў прапануюць абраць краіну для сэрвіснага абслугоўвання сваіх тавараў, паказваючы сусветную мапу, дзе, выбраўшы еўрапейскі, азіяцкі ці любы іншы рэгіён, ты ніколі не знойдзеш Беларусі. І я, жывучы ў Літве, задумваюся: «Вось краіна, дзе й трох мільёнаў людзей не налічыш, маладая, як і Беларусь, але для яе ёсць усе паслугі ў свеце. А для маёй краіны няма нічога, акрамя прапановаў з усходніх даляглядаў. Можа, яна ўсё ж не існуе, калі вялікія транскантынентальныя карпарацыі не заўважаюць рынку памерам амаль у дзесяць мільёнаў чалавек?» І робіцца сумна. Збіваюся з панталыку.
Тады я адкрываю сацыяльныя сеткі, дзе крывым адбіткам рэчаіснасці ёсць родная мова інтэрфэйсу і кантэкставая рэклама прапануе паслугі для беларусаў, дый саміх землякоў бачна нашмат выразней. Яны абмяркоўваюць падзеі, спрачаюцца пра ўсё на свеце й радыя, што хоць тут ім ніхто не замінае. За імі проста сочаць, але гэта няважна. Вось перад выхадам восьмай «вінды» шмат было радасці, бо супрацоўнікі «Майкрасофта» абяцалі, што будзе мова і для нас. Але выйшла АС, а там зноў ні нас на мапе, ні мовы на экране. Пажартавалі? Не адказваюць на пытанні. Можа, спалохаліся?
Можа, гэта не краіна беларусаў, а чыясьці іншая? Можа, нездарма «Бацькаўшчына» гучыць ужо крыху здзекліва, а «Радзіма» — крыху
