50 pryčyn, čamu biełarusy nie havorać pa-biełarusku

Parajcie ŭ kamientach 50 sposabaŭ adradzić biełaruskuju movu

«Naša Niva» sabrała piać dziasiatkaŭ pryčyn, ź jakich biełaruskaj movaj nie karystajecca siońniašniaja moładź. Dziela hetaha my apytali kala trochsot* studentaŭ hałoŭnych VNU krainy.

20.11.2012 / 09:01

Pavodle dadzienych JuNJeSKA, biełaruskaja mova ŭ katastrafičnym stanie. «Znachodzicca pad patencyjnaj pahrozaj źniknieńnia», — mienavita taki dyjahnaz atrymała chvoraja matčyna mova i navat była paznačanaja na simvaličnaj mapie pad nazvaj «Suśvietnyja movy ŭ niebiaśpiecy». Čamu adna z najpryhažejšych i najmiłahučniejšych movaŭ źnikaje? Adkaz prosty: na joj amal nie razmaŭlaje nasielnictva. Dola intelihiencyi, maleńkaja častka śviadomaj moładzi i staryja, staryja — voś asnoŭnyja nośbity movy, jakoj jašče 50 hadoŭ tamu karystalisia miljony.

Viadoma, šmat adkazaŭ paŭtarałasia, tamu my vybrali 50 samych cikavych: niekatoryja ź ich całkam abhruntavanyja, inšyja prostyja, ale ščyryja, asobnyja — niezrazumiełyja i navat kryŭdnyja. Ale mienavita takija adkazy — najlepšaje adlustravańnie «dasiahnieńniaŭ» ułady ŭ raźvićci moŭnaj kultury i nacyjanalnaj dumki.

U hetym materyjale vy nie znojdziecie tłumačeńniaŭ — tolki 50 adkazaŭ na pytańnie «Čamu vy nie razmaŭlajecie pa-biełarusku?» Vysnovy rabicie sami.

1). Sovsiem jejo nie znaju.

2). S dietstva nie priučiłi.

3). So mnoj po-biełorusski nikto nie hovorit, vot i ja tak žie.

4). Nie znaju tak, čtoby moh lehko na niom iz'iaśniatsia.

5). Nie raspołahaju vriemieniem dla jeho izučieniia.

6). Mnoho nachožuś vnie Biełarusi. Jazyk prosto nie nužien.

7). Jesłi načnu hovorit, mienia nie pojmut na rabotie.

8). Škoła, univiersitiet, siemia — vsio na russkom.

9). Niesmotria na to, čto jazyk krasivyj, bytujet mnieniie, čto na niem hovoriat tolko kołchozniki. Tiažieło kazatsia takoj žie v hłazach obŝiestva.

10). Nie v połnoj mierie oŝuŝaju siebia biełorusom kak priedstavitielem nacii.

11). Roditiełi nikohda nie nastaivałi na tom, čtoby ja sieriozno otnosiłaś k movie.

12). Płocho znaju. Ja pierfiekcionist. Łibo diełaju otłično, łibo nie diełaju voobŝie.

13). Imieju bazovyje znaniia, mohu dažie poddieržat biesiedu. No mnie kak-topo-anhłijski lehčie obŝatsia.

14). V etom niet nadobnosti i smysła.

15). Etot jazyk bolšie podchodit dla babušiek i diedušiek, no nie dla mołodioži.

16). Niet patriotizma.

17). Užie davno nałažiena sistiema obŝieniia na russkom iłi anhłijskom jazykach, nievažno, čto eto — mahazin iłi ofis.

18). Mnie nravitsia jazyk, no on nie javlajetsia dla mienia vieduŝim (diejstvujuŝim iłi živym).

19). Mnie bolšie nravitsia russkij.

20). V škole jeho razriešałi prohułivat.

21). Bojuś, čto posadiat.

22). Nie nraviatsia zvuki «h» i «č».

23). Postupiła v mied i pieriestała.

24). Ždu, poka Apple vypustit IOS na biełorusskom.

25). Stieśniaiuś.

26). Razhovarivał około 2 miesiaciev. Nadojeło. Tiažieło.

27). Roditiełi mienia nie pojmut, jesłi ja vdruh načnu hovorit po-biełorusski. Oni mienia vsiu žizń na russkom vospityvajut, a ja tut «na movu pierajšoŭ».

28). Kak tolko vstupim v JeS — tak srazu.

29). Siehodnia eto jazyk oppozicionierov. Jesłi hovoriš po-biełorusski, značit, idioš protiv sistiemy.

30). Mnie jeho chvatajet i v mietro.

31). Mało łitieratury sovriemiennoj, nieotkuda čierpat znaniia.

32). Nie znaju! Niemnoho zaviduju ukraincam. Im Avstro-Vienhriia pomohła, tak oni na Zapadie do sich por hovoriat. A iz nas užie davno vsio vyvietriłi.

33). Połitičieski niebiezopasnyj jazyk.

34). A čto iźmienitsia, jesłi ja načnu hovorit?

35). Śmiešnoj on niemnoho.

36). On siehodnia stał iskusstviennym.

37). Jazyk nie prižiłsia v sovriemiennom obŝiestvie, łično ja hovoriu na jazykie bolšinstva.

38). Trasianku za jazyk nie priznaju, a po-druhomu nie umieju.

39). «Biełorusskij jazyk» — eto polskij antirossijskij projekt. K biełorusskomu narodu on imiejet otnošieniie čut boleje, čiem nikakoje.

40).Słožno hovorit po-biełorusski, kohda vsio vokruh na russkom.

41). Potomu čto nie s kiem prosto.

42). Ja často polzujuś niecienzurnoj leksikoj, a v biełorusskom jejo nietu. Jesłi sieriozno, to prosto nie znaju.

43).Słožno hovorit na rodnom jazykie, tak kak jeho ispolzovaniie minimalno, a niekotoryje smotriat na tiebia kak na inopłanietianina.

44). K svojemu stydu, normalno nie umieju. Dumaju po-russki.

45). Płocho znaju, a razhovarivat na połurusskom-połubiełorusskom nie sovsiem priłično.

46). Słožno vydielatsia i praktiki mało.

47). Pojmitie pravilno, no ja kak-to s roždieniia oŝuŝaju siebia bolšie russkim, chotia sam biełorus s polskoj famiłiiej. Kak-to mnie błižie po dušie to napravleniie.

48). My užie 300 let faktičieski v sostavie Rossijskoj impierii. Kak v takoj situacii možno hovorit po-biełorusski?

49). Mnie tak udobnieje.

50). A komu-to eto nužno?

*Z kimści hutaryli asobna, chtości adkazvaŭ u Tvitary i inšych sacyjalnych sietkach.

* * *

Parajcie ŭ kamientach 50 sposabaŭ adradzić biełaruskuju movu, kali łaska.

Andrej Makajonak