«Вы дарослы чалавек, але ставяцца да вас, быццам вам сем»
Крысціне 47 гадоў. Яна паспела пажыць асобна, але зноў вярнулася да сямʼі пасля вучобы — і затрымалася на 15 гадоў.
— Я — малодшае дзіця ў сямʼі. Таму стаўленне да мяне заўсёды было «асаблівым»: максімальна строгі кантроль і гіперапека.
Як толькі я зʼехала на вучобу ў іншы горад, мне сарвала дах: жыццё ў інтэрнаце, бясконцыя вячоркі, дыскатэкі, прагулы. Да канца першага курса мяне адлічылі. Пачаўся перыяд самых розных прац. Я бадзялася па сябрах, здараліся нейкія дурныя адносіны. Зразумела, што ў гэты момант зносіны з бацькамі былі агідныя.
Некалькі разоў я спрабавала вярнуцца да вучобы, зноў кідала. А потым рэзка ўзяла сябе ў рукі.
На курсе я была старэйшая за ўсіх прыкладна на пяць гадоў. Так што нашы інтарэсы ўжо вельмі моцна разыходзіліся — я была ўся ў вучобе.
Калі зайшла гаворка пра размеркаванне, бацькі былі непахісныя: я павінна хаця б на час вярнуцца дадому.
Сама я марыла патрапіць у Мінск, але нічога не выйшла. Таму я падумала: розніцы няма, дадому дык дадому.
Зарплата маладога спецыяліста — гэта нейкія нікчэмныя капейкі. Таму жыццё з бацькамі ратавала: не трэба плаціць за жыллё, за ежу, адзенне мне таксама мама купляла. А жыць у адным пакоі з яшчэ трыма «дзяўчынкамі», калі табе ўжо пад 30, я не хацела.
Ці было складана? Вось уявіце, што вы дарослы чалавек, але абыходзяцца з вамі так, быццам вам 7. Пад кантролем было ўсё.
Як толькі я прачыналася, сняданак ужо стаяў на стале — і ніякага выбару. Пасля цяжкага дня я хацела проста моўчкі паглядзець у сцяну 20 хвілін, але трэба было адразу пераапрануцца і ісці за стол — есці тое, што прыгатавала мама. Прычым яна ўвесь час прыгаворвала: «Еш яшчэ, давай дадам». Калі мне нечага хацелася, даводзілася есці гэта на працы, інакш мяне чакалі бясконцыя крыўды.
Мама хацела ведаць падрабязнасці кожнага майго кроку: хто што з калег сказаў сёння на працы, чаму я надзела гэтую кофтачку, дзе я затрымалася на 15 хвілін. Часам мяне накрывалі прыступы лютасці. На гэта я чула заўсёды адну і тую ж фразу: «У гэтым доме дзвярыма пляскаюць толькі адзін раз!»
За першы год дома я набрала 18 кілаграмаў.
Так што ні пра якія адносіны з мужчынамі не магло быць і гаворкі. Я адчувала сябе жудасна. У мяне не было амаль ніякага кола зносін: усе вакол ужо сямейныя. У кавярні ці ў кіно я бывала ў найлепшым выпадку раз на год.
Пераважную большасць часу я проста была дома. Пачаўся перыяд бясконцых спроб заняцца спортам і сесці на дыету.
Галоўным спосабам падняць сабе настрой быў паход на рынак па новыя рэчы. Прычым вельмі часта я купляла тое, што мне не па памеры, — на потым, калі схуднею.
Перыядычна ўзнікалі думкі аб пераездзе. Але я разумела, што буду проста выжываць. Аддаваць усе грошы гаспадару здымнай кватэры я лічыла несправядлівым.
З часам стала толькі горш. Мы забралі да сябе бабулю, якая была ў дрэнным стане. Пасля захварэў бацька. Маме патрэбна была мая дапамога, каб іх даглядаць. І я засталася.
Гэта зараз я разумею, што ў маёй галаве была выразная думка: зʼязджаць трэба толькі да мужчыны, інакш гэта проста выкінутыя грошы.
Ці спрабавала я наладзіць асабістае жыццё? Так, сядзела на сайтах знаёмстваў. Але ў маленькім горадзе гэта поўны правал. І нават тут мама падлівала масла ў агонь: тэлефанавала прама падчас спатканняў, пыталася, калі я вярнуся і ці ведае яна гэтага мужчыну. Пры гэтым яна кожны дзень заводзіла размовы пра тое, як марыць пра маё замужжа. Мусіць, гэта даводзіла мяне больш за ўсё.
Калі мне было ўжо 43 гады, у агульнай кампаніі я пазнаёмілася з мужчынам. Заяву ў загс мы падалі праз два месяцы, і практычна адразу я зацяжарала. Цяпер мы з мужам і сынам жывём у яго — па іроніі лёсу на суседняй вуліцы ад мамы. Так што мы па-ранейшаму бачымся кожны дзень.
Мама ўсё яшчэ задае шмат пытанняў, каментуе выхаванне дзіцяці і паводзіны майго мужа. Але дыхаць мне стала значна вальней.
«Думак зʼехаць не было ніколі: не бачу ніводнай прычыны — толькі панты»
Ігару споўнілася 48, ён перакананы халасцяк са сваёй філасофіяй. У бацькоўскай кватэры ён застаўся таму, што так і не знайшоў ніводнай прычыны зʼехаць.
— Яшчэ гадоў у 20 я зразумеў, што не хачу ажаніцца ніколі. Гэта трэба толькі жанчынам! У чым выгада для мужыка? Ад цябе патрэбны толькі грошы, грошы, грошы, а ў выніку застаешся з голым задам. А ўтульнасць… Ды хрэнь гэта. Мужыкі спакойна жывуць у спартанскіх умовах — толькі б пад вухам ніхто не свярбіў.
Я мінчук у чацвёртым пакаленні. У нас вялікая кватэра ў цэнтры. Высокія столі, ціхі двор — гэта не нейкі клапоўнік на ўскраіне з дзецьмі, што гарлапаняць. Кватэра засталася яшчэ ад дзеда з бабкай, зараз мы жывём тут удваіх з маці.
Месца дастаткова. А калі я ў слухаўках за зачыненымі дзвярыма — гэта поўная ідылія.
Я вучыўся ў Мінску і яшчэ тады наглядзеўся на галодных аднакашнікаў. Яны шукалі 10 капеек на булку, а мяне дома заўсёды чакалі першае, другое і кампот. Так што думак пра тое, каб зʼехаць, у мяне не было: не бачу ніводнай прычыны — толькі панты.
Усё лета і восень маці на дачы, так што паўгода наогул можна пачувацца вольна. Ды і ў астатні час мы адно аднаго не турбуем. «Ну што ты?» — вось і ўсе пытанні. Я нават ем у сваім пакоі. А тое, што яна гатуе і прыбірае, дык яна на пенсіі, у яе ж няма іншых заняткаў. Гэта, наадварот, забаўка. І я ні разу не чуў ад маці дрэннага слова на гэтую тэму.
Што да жанчын, то не бачу праблемы ў тым, каб прыводзіць іх да сябе. Ды і да жанчыны можна паехаць — XXI стагоддзе на дварэ. А жыць разам ні з кім я не планую. І ў 20 не хацеў, а ў 50 дык тым больш. Гэта раней сябры жартавалі, а зараз толькі ціха зайздросцяць. Я так думаю.
«Няма нічога лепшага, чым прыходзіць дадому і бачыць гатовую вячэру»
Шмат гадоў сямʼя Таццяны пражыла разам з мамай, але не ў бацькоўскай хаце, а ў набытай у складчыну кватэры. Цяпер беларусцы 52 гады, і яна зусім не шкадуе, што ўсё выйшла менавіта так.
— Мы з мужам рана пажаніліся, нам было ўсяго па 20 гадоў. Хутка нарадзіўся сын. Вядома, мы марылі пра сваё жыллё. Па сутнасці, гэта ўсё, што мы маглі рабіць. Распавядаць пра галодныя дзевяностыя — думаю, лішняе. І вось нечакана на працы нам выдзелілі кватэру. Але патрэбныя былі грошы на першапачатковы ўнёсак — а ў нас $ 120 адкладзена, як цяпер памятаю.
І тады ўзнікла ідэя, што можна прадаць маміну хрушчоўку і разам пасяліцца ў «трошцы» ў новабудоўлі. Мама ўзяла на роздум дзень — і адразу ж пагадзілася. На гэтай глебе ў нас узнік канфлікт з братам. Але гэта было толькі маміна рашэнне, я на яе не ціснула, а сваёй маёмасцю яна мела поўнае права распараджацца так, як жадае.
На сямейнай радзе мы вырашылі на час пасяліць маму з нашым сынам — яму было 3 годзікі, і ён яшчэ баяўся начаваць адзін у пакоі. Але пакой зрабілі не дзіцячым, а менавіта такім, якім хацела яна: са шпалерамі ў кветкі, складанымі цёмнымі шторамі — усё толькі на яе густ. У астатні рамонт яе не ўцягвалі, каб не цягаць па рынках і крамах.
У асноўным ёй усё спадабалася, толькі светлыя шпалеры ў зале не адобрыла: непрактычна. І шмат гадоў шкадавала, што ў нас толькі канапа, а не ўвесь мяккі куток. Яшчэ яна ўвесь час сама купляла дробныя ўпрыгажэнні: вазы, статуэткі, сурвэткі, каб было ўтульней. Спачатку я старалася іх пакідаць, але потым мы дамовіліся, што ўсё павінна быць у адным стылі, таму яна можа ўпрыгожваць свой пакой як захоча.
Вядома, нават са сваёй мамай мы сутыкнуліся з праблемай «дзве гаспадыні на кухні». І я зразумела, што гатова саступіць. Думаю, жанчыны, якія працуюць, мяне зразумеюць.
Няма нічога лепшага, чым прыходзіць дадому пасля доўгага дня і бачыць гатовую вячэру на пліце. Дзякуючы гэтаму можна не ляцець на злом галавы з працы, каб паспець забраць дзіця з сада да закрыцця.
Ці ўмешвалася мама ў наша асабістае жыццё? Мы ўсе адна сямʼя — не было ніякага падзелу на асабістае і неасабістае жыццё. Так, у яе было меркаванне па многіх сітуацыях. І вы не паверыце, але яна не заўсёды падтрымлівала толькі мяне, часта ўставала на бок мужа. Можа, нават часцей, чым мне хацелася (смяецца — заўв. Onlíner). Але праігнараваць — не, так у нас не прынята.
У майго мужа самы спакойны характар з усіх людзей, каго я ведаю. Да таго ж ён вырас у шматдзетнай сямʼі, так што прывык, калі дома шмат народу.
Муж проста прыняў як данасць, што зараз мы жывём так.
Праз дзевяць гадоў пасля пераезду нарадзілася дачка. З грудным гадаваннем не заладзілася, таму мама проста ратавала мяне па начах.
Мы пераехалі ў залу, нашу спальню перарабілі ў дзіцячую для сына, а дачку пасялілі разам з мамай. Я дагэтуль неверагодна ўдзячная ёй за гэты перыяд. З другім дзіцем мне было ў дзесяць разоў прасцей дзякуючы ёй.
Дарэчы, мама вельмі хутка знайшла сабе сяброў у новым двары. Яна занялася кветкамі і хутка пазнаёмілася з усімі пенсіянерамі ў наваколлі. Сумаваць не даводзілася. Цяпер ёй ужо за 80, і займацца гэтым ёй цяжка. Цяпер яна сама крыху нагадвае маленькае дзіця — але проста прыйшла наша чарга клапаціцца пра яе ў адказ.
