Першы (але не апошні) дом
— Жыццём у вёсцы мяне не напалохаеш, — прызнаецца Алена, калі вядзе па заснежанай сцежцы да доміка, які развальваецца. — Я нарадзілася і да 23 гадоў жыла ў «сельскім антуражы»: пасвіла кароў, насіла ваду з калодзежа, палола градкі, нарыхтоўвала сена — усё па спісе. Таму ўяўленне пра тое, як уладкаваны побыт, маю. Але, ведаеце, гэтыя цяжкасці не адвярнулі мяне ад вёскі. Наадварот, я хацела працягваць жыць за горадам, праўда, ужо ў «чароўным» доме — вялікім, з усімі выгодамі, гарачай вадой…
Сваю мару Алена не стала адкладаць: у 2014 годзе на невялікім участку ў вёсцы пад Гроднам дзяўчына пачала ўзводзіць дом. Месца было абрана з сямейных меркаванняў: у той вёсцы жылі бацькі мужа, якія маглі падстрахаваць, калі спатрэбіцца дапамога з дзецьмі.
— Грошай асабліва не было, але затое было велізарнае жаданне будаваць. Муж даў мне поўную свабоду дзеянняў: маўляў, можаш увасабляць любыя мары. І ведаеце, мяне захапіла. На працягу чатырох гадоў усё маё жыццё круцілася вакол дома: зарабі, купі, прывязі, знайдзі рабочых, пракантралюй. Гэта быў мой першы маштабны вопыт, які ў выніку выліўся ў змену прафесіі. Сутыкнуўшыся ў нейкі момант з дэфіцытам бетонных кольцаў і мантажнікаў каналізацыі, я вырашыла, што варта вывучыць гэты кірунак: чытала інструкцыі, камунікавала са спецыялістамі, вучылася і ў выніку адкрыла профільны бізнэс. Вось так бывае…
Дом мары быў дабудаваны, але калі апошні камень апынуўся на сваім месцы, Алена зразумела, што… вельмі стамілася: «Стан быў такі, што проста хацелася ад усіх збегчы, яшчэ і сямейныя праблемы назапасіліся». Дзяўчына ўсвядоміла, што зараз мае патрэбу ў ціхім і ледзь не таемным месцы.
Бясконцыя пошукі
— Напэўна, як і ўсе, хто будуе першы дом, я занадта размахнулася: 250 «квадратаў» на стандартным участку, — працягвае Алена. — Ты быццам жывеш у вёсцы, але асабліва гэтага не адчуваеш: усюды людзі, усюды суседзі, катэдж стаіць каля дарогі. А хочацца нейкай адзіноты, каб толькі лес вакол і спевы птушак.
Прырода мяне заўсёды натхняла і супакойвала, і, разумна зірнуўшы на сваё жыццё, я зразумела, што маю патрэбу ў «прытулку».
Так, вынырнуўшы з адной будоўлі, я пачала шукаць месца для іншай. Першыя спробы, само сабой, былі праз інтэрнэт. Гадзінамі праглядала абʼявы аб продажы хатак і хутароў, але не знаходзіла нічога вартага: то мясціна не маляўнічая, то цана не падыходзіць, то душа не ляжыць. Потым спрабавала супрацоўнічаць з агенцтвамі нерухомасці — таксама безвынікова. Урэшце наважылася на кардынальныя меры: села ў машыну і паехала, што называецца, куды вочы глядзяць. Аб'ездзіла так ледзь не ўсю Гродзенскую вобласць, асаблівую звагу звяртала на населеныя пункты каля Белавежскай пушчы.
Пры гэтым, ужо маючы вопыт у будаўніцтве, разумела, што купіўшы, напрыклад, дом за $10 000, як мінімум столькі ж укладу ў яго рамонт. Ці трэба гэта?
Усведамляючы, што рэканструкцыя можа абысціся даражэй і аказацца больш клопатнай, чым будаўніцтва з нуля, засяродзілася на пошуках годнага «жывога» дома альбо супермесца са старой хатай пад знос. Але вось неяк не шанцавала. Пакуль у адным з сельсаветаў мне не падказалі, што існуе 116-ты ўказ «аб адчужэнні жылых дамоў у сельскай мясцовасці і ўдасканаленні працы з пустуючымі дамамі». Нічога не загадваючы, вырашыла пачытаць яго і зразумела, што з гэтага можа атрымацца нешта талковае.
У 2021-м дзяўчына стала маніторыць сайты сельсаветаў, райвыканкамаў і аблвыканкамаў. Спісы старых і закінутых хат былі вялікія, але карысці аказалася мала. Энтузіястка абʼездзіла ўсе выстаўленыя на аўкцыён варыянты і так нічога не нагледзела: не было ў продажы той атмасферы, якую яна шукала.
— У адзін з дзён, праязджаючы па Мастоўскім раёне, вырашыла зазірнуць у сельсавет — дай, думаю, зайду спытаю, ці няма ў іх маляўнічага хутара на прыкмеце. А мяне там быццам чакалі: старшыня не проста выслухала мае пытанні, але адразу ж сабралася ў дарогу — маўляў, паехалі пакажу, якія дамы ў нас пустуюць. Некалькі гадзін мы калясілі з ёй па вёсках, пераязджаючы ад адной хаты да іншай. Паралельна яна распавядала пра законы і парадкі, пра працу з трухлявымі дамамі. Я ёй вельмі ўдзячная за чалавечнасць і такое жаданне дапамагчы.
І вось калі ўжо амаль усё, што лічылася за сельсаветам, было адгледжана, яна ўспомніла пра далёкі хутар у лесе. Той, праўда, быў «гаспадарскі» — бабуля, якая ў ім жыла раней разам з братам, пасля яго смерці перабралася ў суседнюю вёску, папярэдне сказаўшы, што сіл даглядаць за домам і ўчасткам у яе ўжо няма. Старшыня не была ўпэўненая, што мы зможам хутка знайсці хутар, але ўсё ж вырашыла адправіцца разам са мной на яго пошукі.
Памятаю, як мы ранняй вясной ехалі па яшчэ мерзлых лясных дарогах, збочвалі то туды, то сюды, а потым раптам апынуліся на вялізным узлеску. Я закахалася ў гэтае месца з першага позірку! І не важна, што домік стары, рассыпаецца — вакол цішыня, шыкоўны лес, сляды звяроў і ўчастак плошчай амаль у гектар. Сапраўдная мара. Я зразумела, што нарэшце знайшла тое самае месца. Менавіта тут мне захацелася пабудаваць дом, пасадзіць агарод, разбіць сад.
Восем месяцаў чакання
У той жа дзень жанчыны адправіліся ў госці да бабулі, якая на працягу доўгіх гадоў была гаспадыняй хутара. Тая была не супраць задумы Алены: сіл на дзве гаспадаркі ўсё адно ўжо няма, дык чаго мясціне пуставаць, калі яна можа жыць.
— Я была гатовая купіць гэты дом, але высветлілася, што ніякіх дакументаў на хутар у бабулі няма. А брат, разам з якім яны жылі, быў не родны, а стрыечны, — успамінае дзяўчына. — Мы зрабілі кучу запытаў у архівы, каб даказаць сваяцтва, каб яна магла ўступіць у спадчыну і потым прадаць дом, але дарэмна. Здавалася, што ўсё развальваецца і не відаць мне гэтага хутара ніколі…
Потым я стала думаць: калі дом нічый, значыць, ён можа падпадаць пад 116-ты ўказ. Удакладніла гэты момант у сельсавеце — і сапраўды, якраз упісваецца. Мясцовыя спецыялісты пачалі рыхтаваць хутар да неабходных бюракратычных працэдур: прызнанне дома старым і пустуючым, суд, перадача сельсавету, ацэнка, падрыхтоўка дакументаў для аўкцыёну, рэклама ў СМІ і гэтак далей. На жаль, усё гэта займае вельмі шмат часу і паскорыць працэс нельга: ёсць нормы, і яны няўмольныя.
Чаканне расцягнулася амаль на восем месяцаў. Увесь гэты час я не ведала, ці дастанецца хутар мне, але вельмі на гэта спадзявалася і ўвесь час уяўляла, як буду там весці будоўлю.
Нарэшце мне патэлефанавалі з сельсавета: «Алена Станіславаўна, спадчыннікаў няма, а іншых ахвотных набыць гэты дом не знайшлося, калі ласка». Я была на сёмым небе ад шчасця.
32 рублі
Дзяўчына распавядае, што сама працэдура куплі дома была вельмі простай і заняла максімум дзесяць хвілін: у сельсавеце ёй трэба было падпісаць дамову куплі-продажу і акт перадачы. На гэтым усё. Праўда, без нюансаў не абышлося: участак (а гэта 25 сотак, якія «даразаюцца да дому) аказаўся не аформлены, гэтым пытаннем трэба будзе заняцца, што выльецца ў дадатковыя выдаткі. Таксама на хутары няма электрычнасці: ранейшыя жыхары абыходзіліся генератарам.
— Усе дакументы былі гатовыя загадзя, таму здзелка прайшла хутка і гладка. Куды весялейшай выйшла гісторыя з аплатай 32 рублёў — спецыялістка ў аддзяленні банка, упершыню сутыкнуўшыся з такім, проста не ведала, як правесці суму. Але нічога — разабраліся, і ў сельсавет я прыехала з квітанцыяй, усё як мае быць.
Адразу ж пасля падпісання дамовы я адправілася на хутар. Ужо з новым адчуваннем — гэта маё!
Так, працы чакае шмат і выдаткаў таксама. Ужо высвятляла, што паслугі геадэзістаў каштуюць каля 170 рублёў (хачу, каб адразу адзначылі межы на 25 сотак і адзін гектар), яшчэ будуць нейкія выдаткі за афармленне дакументаў. Разважаю над тым, ці трэба выкупляць зямлю па кадастравым кошце ў прыватную ўласнасць ці лепш пакінуць у пажыццёва-спадчынным валоданні.
Яшчэ за пракладку электрычнага кабелю пад зямлёй трэба будзе заплаціць (напэўна, дзесьці да тысячы рублёў), але можна і праз сельсавет паспрабаваць гэта зрабіць. Калодзеж на ўчастку ёсць. Калі раптам не падыдзе — выкапаем іншы. За водазабеспячэнне і каналізацыю я наогул не перажываю, бо гэта мая сфера, усё будзе зроблена ў найлепшым выглядзе, — дзеліцца планамі на будучыню дзяўчына.
Што датычыць будаўніцтва дома, то Алена яшчэ не вызначылася, як менавіта ён будзе выглядаць. Але дакладна максімальна «прыродна». А яшчэ плошча будынка не перамахне 70 «квадратаў» — усё кампактна і па справе. Старую ж хату прыйдзецца знесці: знос будынка — каля 70%, яго можна толькі пусціць на дровы.
— У новым доме дакладна будзе шмат шкла і святла, каб яднанне з прыродай было поўным. Яшчэ хачу печку або камін. Канчаткова ўсё прадумаю за гэтую зіму, таксама пачну закупляць матэрыялы. Увесну ўжо вазьмуся за будоўлю, бо самой хочацца ўжо хутчэй дзейнічаць, ды і закон падганяе: прыступіць да рэканструкцыі ці зносу неабходна не пазней за год з дня рэгістрацыі дагавора.
Ёсць у мяне і сельскагаспадарчыя планы: ужо дамовілася з суседам-фермерам, што ён перакапае па вясне ўчастак, каб можна было пачаць саджаць гародніну. Сад, дарэчы, пакіну — ён яшчэ на ўсю моц пладаносіць. Дарэчы, за мінулы час я пасябравала з былой гаспадыняй хутара, заязджаю да яе ў госці, і яна абавязкова распавядае, як раней жылося, якія былі парадкі.
А ў цэлым магу сказаць, што вельмі задаволеная сваёй пакупкай. Проста не перадаць мае адчуванні, калі знаходжуся там. Ды адна дарога на хутар проста зачароўвае!
Усім жа, хто яшчэ толькі марыць пра свой дамок, хачу сказаць: пачніце з сельсаветаў — цалкам можа атрымацца так, што і вы знойдзеце ідэальнае для сябе месца ўсяго за 32 рублі. Вядома, гэта не будзе найбліжэйшы прыгарад. Ды і дом, хутчэй за ўсё, будзе старым. Але ўсё заўсёды ў нашых руках. А душэўны спакой і магчымасць адасобіцца дарагога каштуюць, — падсумоўвае Алена.
