3-гадовы Максім сфатаграфаваны са сваім 16-гадовым братам Дзмітрыем на брані падбітага расійскага танка на ўскраіне Кіева. 8 мая 2022 года. AP Photo/Emilio Morenatti
1. Крах Расіі
Высокаматываваныя, добра ўзброеныя і тактычна спраўныя ўкраінскія сілы скарысталіся слабымі месцамі расійскіх вайскоўцаў. Расіяне ваявалі пры слабой лагістыцы і каардынацыі розных элементаў сваёй кампаніі. Яны пацярпелі ад дрэнных забяспячэння і падрыхтоўкі, а месцамі — ад нізкага маральнага духу.
Большасць заходніх аналізаў вайны паказваюць, што план Б Масквы — засяродзіць сілы на ўсходзе і паўднёвым усходзе ды пашырыць свой плацдарм на Данбасе — рэалізуецца значна больш павольна, чым спадзяваліся рускія. Відавочны план Масквы па атачэнні ўкраінскіх войскаў, на думку некаторых, выглядае невыканальным.
Тым часам у бой таксама ўступілі дальнабойныя заходнія гарматы M777 і іншая зброя. Пентагон кажа, што яны ўжо мяняюць сітуацыю. Лепшае, што некаторыя аналітыкі могуць сказаць пра ваенныя дзеянні Масквы на сённяшні дзень, гэта тое, што іх армія не рассыпалася.
«Можна сцвярджаць, што расіяне дастаткова добра справіліся са сваёй арміяй, улічваючы ціск, пад якім яны знаходзяцца», — сказаў Лоўрэнс Фрыдман, ганаровы прафесар ваенных даследаванняў Каралеўскага каледжа Лондана. Але, дадае ён, «арміі могуць быць крохкімі».
Прадстаўнікі заходняй разведкі адзначаюць мноства адмоў ад удзелу ў баявых дзеяннях сярод расійскіх вайскоўцаў. Яны таксама сказалі, што расійскія падраздзяленні, разбітыя ў бітве за Кіеў, былі кінутыя назад у бой, часта з дрэнна навучанымі навабранцамі.
Разведка Міністэрства абароны Вялікабрытаніі кажа, што выкарыстанне дапаможных сілаў, такіх як баевікі з Чачні, яшчэ больш ускладніла каардынацыю сілаў для Расіі.
«Я думаю, што сцэнар, які, магчыма, трохі недаацэньваецца, — гэта магчымасць рэальнага калапсу Расіі», — сказаў Эліёт Коэн з даследчай групы Цэнтр стратэгічных і міжнародных даследаванняў у Вашынгтоне.
Па словах Коэна, нават іншыя вынікі, верагодна, будуць мець наступствы для Масквы.
«Я думаю, што на нейкім фундаментальным узроўні Пуцін ужо прайграў, — сказаў ён. — Мне асабіста цяжка ўявіць, што ён пратрымаецца ва ўладзе на працягу вельмі доўгага перыяду часу».
2. Крах Украіны
Цяжкія страты, нанесеныя ўкраінцамі расійскім войскам, добра задакументаваныя, але ёсць менш звестак адносна таго, наколькі пацярпелі ўкраінскія сілы. Агульнадаступная інфармацыя кажа пра тое, што страты і пашкоджанні рыштунку былі значнымі, але заходнія ацэнкі мяркуюць, што страты складаюць толькі невялікую частку ад тых, якім падвергліся расіяне, у якіх, паводле ацэнак НАТА, да канца сакавіка было забіта, паранена або ўзята палон 40 тысяч вайскоўцаў.
Узяцце Марыупаля было доўгачаканай перамогай Расіі, пасля таго як украінцы, якія амаль тры месяцы знаходзіліся ў аблозе на металургічным заводзе, склалі зброю. Узброеныя сілы Масквы таксама аказваюць на Украіну інтэнсіўны ціск вакол Севераданецка і Лімана на Данбасе, мяркуюць аналітыкі.
Не маючы дакладных ацэнак стратаў людзей і тэхнікі, аналітыкам даводзіцца шукаць іншыя звесткі пра стан украінскіх вайскоўцаў. Адзін з крытэрыяў, якія выкарыстоўваюць аналітыкі — тое, як паспяхова яны змагаюцца. Эфектыўнасць украінскіх сілаў павысіць і заходняя тэхніка, якая пастаўляецца ў краіну.
Майкл Кларк, былы дырэктар Каралеўскага інстытута аб'яднаных службаў, лонданскага аналітычнага цэнтра па пытаннях бяспекі, сказаў, што просьба прэзідэнта Байдэна да Кангрэса аб доўгатэрміновай ваеннай дапамозе ў памеры 33 мільярды даляраў з'яўляецца сігналам таго, што ён «зробіць усё магчымае, каб Украіна не была пераможаная». Гэта значна зніжае верагоднасць таго, што «Украіна можа быць пераможанай».
«Я не думаю, што ўкраінскі калапс з'яўляецца верагодным. Я б амаль выключыў гэта, — сказаў Фрыдман з Каралеўскага каледжа Лондана. — Ва ўкраінцаў ёсць матывацыя і імпульсы змагацца».
3. Тупік
Войны часта заходзяць у тупік, у якім ні адзін з бакоў не можа выйграць ці прайграць. Заходнія чыноўнікі папярэджваюць, што канфлікт можа працягвацца ў наступным годзе, ці нават далей.
«Вайна часта з'яўляецца або можа быць працэсам канкурэнтнага калапсу, калі перамога ідзе на бок, які ўсё яшчэ стаіць, хоць абодва вельмі церпяць. Гэта, безумоўна, было тое, што адбылося ў 1918 годзе», — сказаў Коэн, кажучы пра заканчэнне Першай сусветнай вайны.
Паводле яго слоў, «можна ўявіць тупіковую сітуацыю, калі вы сапраўды думаеце, што рускія добра ўмацаваныя і цягавітыя, і змогуць аднавіць даволі жудасныя страты, якія яны панеслі».
Але ён сказаў, што лічыць такі сцэнар не вельмі верагодным. Па ягоных словах, больш верагодны сцэнар заключаецца ў тым, што ўкраінцы выкарыстоўваюць сваю мабільнасць і тактычную перавагу, каб выбіраць месца для нападу.
Некалькі аналітыкаў заявілі, што яны чакаюць, што калі Украіна зможа супрацьстаяць цяперашняму наступу Расіі на Данбасе, то ўкраінцы актывізуюць сваё контрнаступленне ў найбліжэйшыя некалькі тыдняў, пачаўшы крытычную фазу вайны. Кларк сказаў, што расійская армія занадта малая, каб дасягнуць нават абмежаваных мэтаў ва Украіне.
Ключавой доўгатэрміновай перспектывай для Масквы з'яўляецца тое, ці прынясуць вынікі магчымыя мабілізацыйныя намаганні і ці можна ўвесці ў расійскую армію яшчэ ад 150 000 да 180 000 вайскоўцаў.
Улічваючы неабходнасць навучання, навабранцы не прыбудуць на поле бою да канца года. «Але калі ў наступным годзе расіяне змогуць мець мабілізаваныя буйныя сілы, тады мы зойдзем у тупік», — сказаў Кларк.
4. Наступ Украіны
Пасля перанакіравання сваіх сілаў на ўсход і паўднёвы ўсход расіяне, падобна, кінуліся весці паэтапнае наступленне, часам выкарыстоўваючы войскі, адкінутыя ад Кіева, замест таго, каб вычакаць час і сабраць буйнамаштабныя сілы.
У нейкі момант расіяне перастануць рухацца наперад. На гэтым этапе заходняе ўзбраенне з'яўляецца надзвычай важным, лічаць аналітыкі. Вялікая далёкасць стральбы амерыканскіх гаўбіц дазваляе ўкраінцам атакаваць расійскія войскі, не трапляючы ў зону агню. Украіна таксама атрымлівае іншае заходняе абсталяванне, у прыватнасці дроны Switchblade і Phoenix Ghost.
Калі ўкраінцы ўсё-такі рушаць наперад, наступнае пытанне — дзе яны спыняцца. Мінімальная мэта для Украіны — гэта кантрольныя лініі на 23 лютага, за дзень да расійскага ўварвання. Гэта дазволіла б Маскве кантраляваць два анклавы на Данбасе і Крыме, якія яна анексавала ў 2014 годзе.
Па словах аналітыкаў, калі ўкраінцы дасягнуць поспеху, спыненне войскаў стане палітычным выклікам для прэзідэнта Украіны Уладзіміра Зяленскага. Будзе спакуса адштурхнуць рускіх яшчэ далей. А наступальныя аперацыі складанейшыя, чым абарончыя. Прасоўванне ж праз зоны, дзе расіяне ўжо даўно замацаваліся, будзе вельмі амбіцыйнай задачай для Украіны.
Знешні ціск на Зяленскага, асабліва з боку еўрапейцаў, каб абмежаваць наступленне, верагодна, узрасце. «У той момант, калі заходнія саюзнікі разыходзяцца адносна таго, спрабуем мы выйграць вайну ці спыніць яе… украінцам цяжэй ісці па шляху, па якім яны ішлі», — сказаў Кларк.
5. Эскалацыя
Некаторыя аналітыкі цяпер непакояцца адносна таго, каб не загнаць расійскага лідара ў кут, каб ён не завастрыў канфлікт, напрыклад, ужыўшы тактычную ядзерную або хімічную зброю на полі бою.
Заходнія аналітыкі кажуць, што гэта магчыма, але малаверагодна. Нават калі б на полі бою была выкарыстаная ядзерная зброя, канфлікт аўтаматычна не перарасце ў абмен міжкантынентальнымі балістычнымі ракетамі паміж Расіяй і Захадам.
Выкарыстанне ядзернай зброі Расіяй парушыць табу на яе выкарыстанне ў вайне, якое дзейнічае з 1945 года. Рэакцыя была б адпаведнай, сказаў Коэн: «Я мяркую, што калі б Пуцін сапраўды зайшоў так далёка, ён сутыкнуўся б з тым, што яго загады пазбягалі б выконваць ягоныя непасрэдныя падначаленыя».
Выкарыстанне такой зброі выклікала б шырокае міжнароднае асуджэнне і, верагодна, далейшую ізаляцыю расійскай эканомікі, у тым ліку шляхам патэнцыйнага ўвядзення так званых другасных санкцый, накіраваных не толькі на расійскія прадпрыемствы, але і на любую кампанію, якая вядзе бізнэс у Расіі.
Асноўным фактарам супраць выкарыстання такой зброі, па словах аналітыкаў, з'яўляецца тое, што яна не дасць перавагаў у баявых дзеяннях, калі абодва бакі знаходзяцца блізка адзін ад аднаго і калі няма буйнамаштабнай канцэнтрацыі ўкраінскіх сілаў.
«Адна ядзерная зброя на поле бою нічога не дасць для вас. Вялікая колькасць ядзернай зброі на поле бою, верагодна, знішчыць і частку вашых уласных людзей», — сказаў Фрыдман.
Хімічнай зброяй цяжка кіроўваць, яна рызыкоўная і для ўласных войскаў, што робіць яе яшчэ больш неэфектыўнай. Двума іншымі матывамі іх выкарыстання, у тым ліку ўдалечыні ад палёў бітваў, было б тэрарызаваць краіну, спрабуючы паўплываць на тых, хто прымае рашэнні ў Кіеве, або заахвочваць заходнія ўрады ціснуць на Украіну, каб яна імкнулася да міру.
Абодва шляхі гіпатэтычна праўдападобныя, але малаверагодныя, мяркуюць аналітыкі. Любое выкарыстанне гэтай зброі, верагодна, уцягне Захад глыбей у канфлікт. Па словах аналітыкаў, ядзерны адказ заходніх дзяржаў будзе малаверагодным, але звычайны ваенны адказ верагодны.
Цяперашнія чырвоныя лініі, якія перашкаджаюць заходнім сілам праводзіць паветраныя аперацыі ва Украіне, верагодна, адпадуць, і стане магчымым стварэнне забароненай для палётаў зоны. Коэн сказаў, што патэнцыйнай мэтай Захаду можа стаць расійскі Чарнаморскі флот. Улічваючы барацьбу расійскіх ВПС супраць Украіны, рацыянальнаму гульцу ў Маскве хацелася б пазбягаць прамых сутыкненняў з ВПС ЗША і іншымі заходнімі краінамі.
Адсюль узнікае пытанне, ці з'яўляецца Пуцін рацыянальным гульцом. «Калі Пуцін хоча зрабіць нешта абсалютна ірацыянальнае, ён можа гэта зрабіць, але гэта не значыць, што ў нас няма рацыянальнага спосабу спыніць яго», — сказаў Фрыдман.
